prof.dr.ing. A.J.A.M. van Deursen (Alexander)

Als hoogleraar communicatiewetenschap en voorzitter van de vakgroep Communicatiewetenschap is Alexander van Deursen vooral geïnteresseerd in de rol van technologie in processen van menselijke communicatie en in het zorgen dat technologische ontwikkelingen ten dienste staan van mensen. Alexander is vooral bekend voor het evalueren van de bijdrage van technologische ontwikkelingen in het bredere debat van de inclusieve samenleving. Op een wetenschappelijke manier brengt Alexander belemmeringen van technologiegebruik in kaart - bijvoorbeeld door gebruik te maken van zijn wereldwijd erkende kader van digitale vaardigheden - en tracht hij verschillen in de positieve en negatieve uitkomsten van (opkomende) technologie te verklaren. Hij is geïnteresseerd in hoe verschillende mensen technologie in het dagelijks leven gebruiken en in welke omstandigheden technologie kan worden gebruikt om het welzijn te verbeteren.

Alexander publiceert veel in communicatiewetenschap tijdschriften die kritisch stil staan bij kwesties die voortvloeien uit de schaal en snelheid van technologieontwikkeling. Zijn publicaties over digitale vaardigheden en digitale ongelijkheid zijn wereldwijd bekroond, als beste proefschrift over technologie en communicatie door de International Communication Association, als beste dissertatie in de communicatiewetenschap in de Benelux door de Nederlandse School voor Communicatieonderzoek, als best paper award door de International Communication Association, en in tal van artikelen in de media hetgeen resulteerde in de UT in the Media Award uitgereikt door de Universiteit Twente.

Alexander heeft de Nederlandse regering, de Europese Commissie, de Internationale Telecommunicatie-unie, UNESCO en andere nationale en internationale organisaties geadviseerd over de sociale implicaties van het internet, met name over de manier waarop rekening moet worden gehouden met de bijdrage van technologie aan het vergroten van sociale ongelijkheid. Alexander is gastprofessor aan de Londense School voor economie en politieke wetenschappen (LsE) en aan Arizona State University (ASU). Hij is lid van de wetenschappelijke raad van Netwerk Mediawijzer en heeft het snel groeiende DISTO-project (van digitale vaardigheden tot tastbare resultaten) geïnitieerd met professor Ellen Helsper (LsE). Naast zijn academische werk wordt regelmatig over zijn onderzoek gerapporteerd in populaire media, waaronder alle grote kranten, de New York Times en vele andere kranten en tijdschriften.

Op dit moment leidt Alexander drie onderzoeksprojecten '21st century digital skills, key to contemporary workforce' (consortium met NWO / NRO, ECP en CA-ICT), 'Any Thing for Everyone' (gefinancierd door het VIDI-programma van NWO) en ' Digitale ongelijkheid in Nederland ' (met Netwerk Mediawijzer). Hij schreef een boek met professor Jan van DIjk genaamd 'Digtial skills, unlocking the information society'. Alexander was voorzitter van de Resilience Commissie (van de BMS-faculteit) in 2017-2018, werkt samen met Netwerk Mediawijzer aan beleid om digitale ongelijkheid tegen te gaan en digitale vaardigheden te verbeteren.

Hij heeft een persoonlijke website met alle publicaties op www.alexandervandeursen.nl.

Social Sciences

# Cultural Economy
# Digital Divide
# Internet

Engineering & Materials Science

# Education
# Internet
# Internet Of Things

Arts & Humanities

# 21st Century
# World Wide Web

Faculty of Behavioural, Management and Social Sciences (BMS), Communication Science (CS)

Onderzoekslijn 1: Digitale ongelijkheid

In deze lijn van onderzoek richt Alexander zich op het gebruik en de effecten van Internet (technologie) in relatie tot iemands positie in de samenleving. Zijn onderzoek heeft aangetoond dat sommige delen van de bevolking vaker gebruik maken van kapitaal versterkende toepassingen (gerelateerd aan bijvoorbeeld werk, studie of maatschappelijke participatie), terwijl andere delen relatief vaak kiezen voor toepassingen van vermaak die relatief weinig voordeel bieden. Naast het toenemen van dergelijke relatieve verschillen, zien we ook de verontrustende trend van absolute uitsluiting; wanneer offline alternatieven niet meer beschikbaar zijn. Door voort te bouwen op traditionele classificaties van participatie in zijn theorievorming, probeert Alexander te begrijpen wie op welke manier van technologie profiteert. Hierbij richt hij zich op specifieke vormen van technologiegebruik die van invloed zijn op (verschillende vormen van) participatie in de samenleving.

Tijdens zijn verblijf aan London School of Economics and Political Science (LsE), werkte Alexander aan het project 'From Digital Skills to Tangible Outcomes' (DISTO). Met wetenschappers van LSE en Oxford University creëerde hij een theorie-gedreven index voor digitale uitsluiting. De index volgt het proces van technologie-appropriatie door rekening te houden met motivaties en attitudes, fysieke en materiele toegang, vaardigheden, toepassingen en uitkomsten. Vorig jaar kreeg Alexander een subsidie om de samenhang tussen sociale en digitale ongelijkheid te bestuderen. In dit project wordt het gebruik van Internet in huishoudens gevolgd over een periode van een jaar (gebruik makend van technologie die in staat is automatisch gedragspatronen te herkennen). In een ander project onderzoekt Alexander digitale ongelijkheid in het Internet der Dingen. Hier ligt de focus vooral op verschillen in vaardigheden (gemeten in prestatiemetingen) en de manier waarop de sociaal-culturele context van invloed is op het gebruik van deze systemen.

Onderzoekslijn 2: Digitale vaardigheden om deel te nemen aan de informatie- en netwerkmaatschappij

Internetvaardigheden spelen een belangrijke rol in het vertalen van een type gebruik (bijvoorbeeld zoeken naar een baan) in de corresponderende uitkomst (werkgelegenheid). Op basis van Alexander's raamwerk van internetvaardigheden (operationele, formele, informatie, communicatie, content creatie en strategische), heeft hij diverse prestatiemetingen uitgevoerd waaruit bleek dat veronderstellingen over het niveau van Internetvaardigheden onder Nederlandse burgers niet gerechtvaardigd is. De resultaten tonen bijvoorbeeld aan dat oudere gebruikers beter presteren dan jonge gebruikers wanneer het inhoudelijke Internetvaardigheden betreft, en dat we het belang van traditionele vaardigheden voor het uitvoeren van digitale vaardigheden niet moeten onderschatten. Met promovendi en afstudeerders voert Alexander regelmatig prestatiemetingen uit, momenteel bijvoorbeeld van vaardigheden benodigd voor nieuwe - zogenaamd intuïtievere - apparaten.

Vanuit de praktijk is er voor zijn onderzoek veel aandacht in het publieke domein, bijvoorbeeld met betrekking tot de doelstellingen met betrekking tot de digitale overheid. Digitale vaardigheden worden beschouwd als een belangrijke voorwaarde om de gestelde doelen te bereiken.

Onderzoekslijn 3: Digitale vaardigheden voor 21e eeuwse arbeid

De derde onderzoekslijn is een verbreding van de vorige en betreft digitale vaardigheden nodig in het kader van arbeid. In politieke en economische discussies over welke kennis en vaardigheden belangrijk zijn in onze huidige en toekomstige samenleving, worden deze vaardigheden aangeduid als '21st century skills'. Voorbeelden zijn informatiemanagement, communicatie, samenwerking, problemen oplossen, of kritisch denken, vaardigheden die ook in digitale omgevingen noodzakelijk zijn.

In 2012 en 2013 voerde Alexander vignet studies en interviews uit, en bleek dat er veel potentieel niet wordt benut op de werkplek als gevolg van een tekort aan digitale vaardigheden, dat organisaties weinig initiatieven om de werknemer te ondersteunen, en dat de effecten van de training worden onderschat. Momentele leidt Alexander een door NWO en NRO gesubsidieerd project (e-vaardigheden in de Nederlandse creatieve sector) dat zich richt op digitale vaardigheden in de creatieve sector (identificatie, metingen en determinanten).

Boerkamp, L. G. P. , van Deursen, A. J. A. M. , van Laar, E. , van der Zeeuw, A. , & van der Graaf, S. (2024). Exploring barriers to and outcomes of internet appropriation among households living in poverty: A systematic literature review. SAGE Open, 14(1). https://doi.org/10.1177/21582440241233047

van der Zeeuw, A. , van Deursen, A. J. A. M. , & Jansen, G. (2023). Het belang van spel en creativiteit bij digitale ongelijkheid en het Internet of Things. Tijdschrift voor communicatiewetenschap, 51(4), 422-426. https://doi.org/10.5117/tCW2023.4.005.ZEEU

van Deursen, A. (2023). Trendrapport Digitale Inclusie: Kerncijfers en beleidsaanbevelingen. (1 ed.) University of Twente.

Smahel, D., Mascheroni, G., Livingstone, S., Helsper, E. J. , van Deursen, A., Tercova, N., Stoilova, M., Georgiou, M., Machackova, H., & Alho, K. (2023). Theoretical Integration of ySKILLS: Towards a New Model of Digital Literacy. Katholieke Universiteit Leuven. https://doi.org/10.5281/zenodo.10090716

van Deursen, A. J. A. M. , van Laar, E., Helsper, E., & Schneider, L. (2023). The youth Digital Skills Performance Test Results: Report on the results of real-life information navigation and processing, communication and interaction, and content creation and production skills tasks. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.8297778

van Deursen, A. J. A. M. , & van Dijk, J. A. G. M. (2023). IQ and digital inequality: An empirical investigation. New media & society, 25(6), 1248-1270. https://doi.org/10.1177/14614448211024012

de Boer, P. S. (2023). The IoT, easy as anything? Uncovering the importance of digital skills for the Internet of Things. [PhD Thesis - Research UT, graduation UT, University of Twente]. University of Twente. https://doi.org/10.3990/1.9789036555951

van Deursen, A. J. A. M. (2023). De digitale inclusie paradox. University of Twente.

Zeeuw, A. V. D. , van Deursen, A. J. A. M. , & Jansen, G. (2023). The irony of the smart home: How the IoT shifts power balances and reinforces household values. The Information society, 39(3), 171-182. https://doi.org/10.1080/01972243.2023.2189896

Boer, P. S. D. , Deursen, A. J. A. M. V. , & Rompay, T. J. L. V. (2023). Health on the move—can we keep up? Activity tracker performance test to measure data and strategic skills. International journal of human-computer interaction, 39(17), 3377-3387. https://doi.org/10.1080/10447318.2022.2097367

Van Deursen, A. J. A. M. (2022). General Health Statuses as Indicators of Digital Inequality and the Moderating Effects of Age and Education: Cross-sectional Study. Journal of medical internet research, 24(10), Article e37845. https://doi.org/10.2196/37845

Zeeuw, A. V. D. , va Deursen, A. J. A. M. , & Jansen, G. (2022). The orchestrated digital inequalities of the IoT: How vendor lock-in hinders and playfulness creates IoT benefits in every life. New media & society. Advance online publication. https://doi.org/10.1177/14614448221138075

de Boer, P. S. , van Deursen, A. J. A. M. , & van Rompay, T. J. L. (2022). The lights are on, but no one’s home: A performance test to measure digital skills to use IoT home automation. New Media and Society, 1-32. Advance online publication. https://doi.org/10.1177/14614448221133737

van Laar, E. , van Deursen, A. J. A. M., Helsper, E. J., & Schneider, L. (2022). The youth Digital Skills Performance Tests. Katholieke Universiteit Leuven. https://doi.org/10.5281/zenodo.7110265

Yuldinawati, L. (2022). Digital inequalities among MSE entrepreneurs in Indonesia: Exploring differences in internet access between internet-users and non internet-users MSE entrepreneurs. [PhD Thesis - Research UT, graduation UT, University of Twente]. University of Twente. https://doi.org/10.3990/1.9789036553964

van Laar, E. , van Deursen, A. J. A. M. , & van Dijk, J. A. G. M. (2022). Developing policy aimed at 21st-century digital skills for the creative industries: an interview study with founders and managing directors. Journal of Education and Work, 35(2), 195-209. https://doi.org/10.1080/13639080.2022.2036710

León, M., Rehbein, L., Labbé, C. , Van Deursen, A. J. A. M., & Cerda, C. (2022). Psychological, cultural and socio-structural factors associated with digital immersion in Chilean adolescents. Journal of children and media, 16(1), 21-40. https://doi.org/10.1080/17482798.2021.1904428

van Deursen, A. J. A. M. , van der Zeeuw, A. , de Boer, P. , Jansen, G. , & van Rompay, T. (2022). Development and validation of the Internet of Things Skills Scale (IoTSS). Information, communication and society, 25(13), 1883-1899. https://doi.org/10.1080/1369118X.2021.1900320

Ponte, C., Batista, S., Helsper, E. J., Schneider, L. S. , van Deursen, A. J. A. M. , & van Laar, E. (2021). youth Digital Skills Indicator: Portuguese questionnaire. ySkills. https://doi.org/10.5281/zenodo.5076573

Pyzalski, J., Walter, N., Iwanicka, A., Bartkowiak, K., Helsper, E. J., Schneider, L. S. , van Deursen, A. J. A. M. , & van Laar, E. (2021). youth Digital Skills Indicator: Polish questionnaire. ySkills. https://doi.org/10.5281/zenodo.5076548

Mascheroni, G. , van Deursen, A. J. A. M., Helsper, E. J., Schneider, L. S. , & van Laar, E. (2021). youth Digital Skills Indicator: Italian questionnaire. ySkills. https://doi.org/10.5281/zenodo.5076564

Waechter, N. , van Deursen, A. J. A. M., Helsper, E. J., Schneider, L. S. , & van Laar, E. (2021). youth Digital Skills Indicator: German questionnaire. ySkills. https://doi.org/10.5281/zenodo.5076513

Mannerström, R., Helsper, E. J., Schneider, L. S. , van Deursen, A. J. A. M. , & van Laar, E. (2021). youth Digital Skills Indicator: Finnish questionnaire. ySkills. https://doi.org/10.5281/zenodo.5076526

Tikerperi, M.-L., Beilmann, M., Kalmus, V., Opermann, S. , van Deursen, A. J. A. M., Helsper, E., Schneider, L. , & van Laar, E. (2021). youth Digital Skills Indicator: Estonian questionnaire. ySkills. https://doi.org/10.5281/zenodo.5076536

Helsper, E. J., Schneider, L. , van Deursen, A. J. A. M. , & van Laar, E. (2021). youth Digital Skills Indicator. ySkills. https://doi.org/10.5281/zenodo.4620874

Bekijk alle publicaties van deze medewerker

Naar mijn profiel

Vanwege zijn prominente rol in grote onderzoeksprojecten, is Alexander beperkt actief in het bachelor onderwijs. Vier jaar geleden startte Alexander de ontwikkeling van de masteropleiding 'Social implications of the internet' met een focus op maatschappelijke aspecten waarin technologieën een belangrijke rol spelen, variërend van economische groei en 21e-eeuwse arbeid, democratie en beleidsvorming, gezondheid, cybercriminaliteit, tot culturele consumptie en sociale mobilisatie. In plaats van algemene utopische en dystopische visies ondersteund door oppervlakkige argumenten, moedigt Alexander studenten aan om de meest veelbelovende resultaten met bewijsmateriaal te identificeren. Naast een overzicht van belangrijke inzichten, ontwikkelen studenten een grondig begrip van de belangrijkste perspectieven over de sociale implicaties van technologie.

Ten slotte neemt Alexander deel aan postacademische masteropleidingen, bijvoorbeeld door modules te bieden over digitale ongelijkheid en digitale vaardigheden in organisatorische contexten. Hij wordt regelmatig gevraagd workshops te geven over digitale vaardigheden en ongelijkheid.

Master

Communication Science

Vakken in het huidig collegejaar worden toegevoegd op het moment dat zij definitief zijn in het Osiris systeem. Daarom kan het zijn dat de lijst nog niet compleet is voor het gehele collegejaar.