prof.dr.ir. M. Boon (Mieke)

Mieke Boon is hoogleraar Philosophy of Science in Practice bij de afdeling Filosofie van de Universiteit Twente. Deze afdeling richt zich op de Filosofie van Technologie.

Huidige (onderling samenhangende) onderzoeksinteresses zijn:

1) Wetenschapsfilosofie voor de ingenieurswetenschappen

Is ons alledaagse beeld van 'echte' wetenschap wel zo geschikt om de rol van wetenschap en wetenschappelijk onderzoek in (complexe) ontwerp- en probleemoplossende contexten te begrijpen? Dit onderzoek is gestart in 2003 en heeft als doel het algemene beeld van de wetenschap kritisch te onderzoeken en een alternatief te bedenken om nieuwe conceptuele kaders te bieden die ons kunnen helpen om beter na te kunnen denken over deze onderzoekspraktijken. Dit filosofisch alternatief is grotendeels ontwikkeld in eerdere Vidi- en Vici / Aspasia-projecten. Momenteel wordt dit voortgezet door het behandelen van deels nieuwe onderwerpen zoals:

- Ethiek en epistemologie van AI / Big Data / Machine Learning-technologie in toepassingen zoals gepersonaliseerde geneeskunde, wetenschappelijk onderzoek, en de opleiding van menselijke experts.

- Mens en machine - de rol van menselijke expertise in een digitale samenleving, die een aantal onderwerpen omvat zoals hybride intelligentie, menselijke waardigheid, en begrip van AI-systemen.

- Epistemologie en methodologie van wetenschappelijk onderzoek in (engineering) ontwerp en probleemoplossende contexten. De nadruk ligt op de epistemologische rol van wetenschappelijke modellen en modellering.

- Epistemologie van menselijke onderzoeksstrategieën (d.w.z. epistemische strategieën), waaronder de rollen van creativiteit, verbeelding, begrip, reflectie en constructief denken over slecht gestructureerde problemen. Verhelderende begrippen hierbij zijn 'onderzoekend-ontwerpen' en 'ontwerpend-onderzoeken.'

- Epistemologie van interdisciplinaire samenwerkingen in ontwerp- en probleemoplossende contexten.

- Epistemologische verantwoordelijkheid in wetenschappelijk onderzoek gericht op ontwerp- en probleemoplossende contexten.

2) Wetenschap en techniekonderwijs:

Universiteiten verwachten dat filosofie zal bijdragen aan de ontwikkeling van academische vaardigheden zoals kritisch denken bij studenten. Dit blijkt echter meestal een behoorlijke uitdaging te zijn. Tegelijkertijd voorzien het onderwijsbeleid en academische onderwijsprogramma's dat academische vaardigheidstraining steeds belangrijker moet worden, ten eerste omdat deze vaardigheden cruciaal zijn voor het aanpakken van complexe, interdisciplinaire (maatschappelijke) problemen, en ten tweede omdat de samenleving snel verandert zodat de geleerde kennis snel verouderd, waardoor professionals de mogelijkheid moeten hebben om altijd nieuwe dingen te leren. Het onderzoek naar science and engineering education zoekt daarom naar manieren om de filosofische inzichten die zijn voortgekomen uit onderzoek in de wetenschapsfilosofie voor de technische wetenschappen te vertalen naar filosofie onderwijs voor academische ingenieursopleidingen. Dit gecombineerde onderzoek naar, en ontwikkeling van academisch onderwijs vindt plaats in interdisciplinaire samenwerkingen met onderwijsonderzoeken en docenten. De nadruk ligt op vragen als:

- Wat zijn de academische vaardigheden die moeten worden getraind in academisch onderwijs voor ingenieurs?

- Hoe kunnen deze academische vaardigheden worden getraind en bereiken we daadwerkelijk wat we nastreven?

- Hoe kan wetenschapsfilosofie de ontwikkeling van deze vaardigheden ondersteunen?

- Is de manier waarop we gewoonlijk wetenschap onderwijzen (bijvoorbeeld fundamentele cursussen zoals Newtoniaanse mechanica, thermodynamica, etc.) geschikt om wetenschap te leren gebruiken om daadwerkelijk wetenschappelijk onderzoek te doen in ontwerp- en probleemoplossende contexten?

- Kunnen alternatieve wetenschapsbeelden (die beter passen bij de technische wetenschappen) nieuw licht op deze kwesties werpen?

CV:

Carrière: Mieke Boon is hoogleraar Wetenschapsfilosofie in de praktijk, bij de afdeling Filosofie van de Universiteit Twente. Deze afdeling richt zich op de Filosofie van Technologie. Een onderdeel van deze leerstoel is academische vorming, vanwege het Universiteitsfonds Twente.

Boon heeft een solide achtergrond in wetenschappelijk onderzoek in de ingenieurswetenschappen. In 1987 behaalde ze een MSc-diploma (cum laude) in Chemische Technologie aan de Technische Universiteit Twente (UT). In 1996 ontving ze een Ph.D. diploma (cum laude) in Biotechnologie aan de Technische Universiteit Delft (TUD). Tussen 1988 en 1995 studeerde ze filosofie aan de Universiteit Leiden (RUL) met een speciale interesse in de geschiedenis van filosofie, ethiek, en wetenschapsfilosofie. Tussen 1996 en 2000 coördineerde ze een multidisciplinair onderzoeksproject (NWO-STW) naar technologieën voor bacteriële zwavelverwijdering bij de TUDelft. In 2001 verruilde zij het biotechnologisch laboratorium voor de filosofie bij de vakgroep Techniekfilosofie aan de UT, onder leiding van Hans Achterhuis. Aanvankelijk richtte zij zich op ethiek voor ingenieurs - en het onderwijs daarin, maar haar aandacht verschoof naar de verantwoordelijkheid en kwaliteit in het doen van wetenschappelijk onderzoek binnen de technische wetenschappen.

Motivatie en organisatie: Boon wordt gemotiveerd door het steeds opnieuw zoeken naar verbindingen tussen theorie en praktijk, en tussen de universiteit en de samenleving. Ze was betrokken bij de oprichting van de Kivi Afdeling Filosofie en Techniek (1988), waar ze voorzitter werd van de werkgroep Ethiek en Techniek (1988-1992). Van 1997 tot 2003 was ze voorzitter van de dierexperimenten commissie Vrije Universiteit van Amsterdam (VU-DEC). In 2004 heeft zij het Female Faculty Network Twente (FFNT) opgericht, waarvan zij tot 2006 voorzitter was. In 2006 heeft zij de Society for Philosophy of Science in Practice (SPSP) geïnitieerd, waarvan zij tot 2016 bestuurslid was. Tussen 2015 en 2019 was ze lid van de stuurgroep van de European Philosophy of Science Association (EPSA). Sinds 2015 is zij voorzitter van de sectie Theoretische filosofie van de Onderzoekschool Wijsbegeerte (OZSW).

Onderzoek: Tussen 2003-2008 werkte ze op een persoonlijke onderzoeksbeurs (NWO-VIDI in het kader van de Vernieuwingsimpuls) voor het ontwikkelen van een Wetenschapsfilosofie voor de technische wetenschappen. Tussen 2012-2017 werkte ze aan een persoonlijke onderzoeksbeurs (NWO-Vici / Aspasia), The Context of Construction - Philosophy of Science and the Engineering Sciences. Momenteel is ze betrokken bij een onderzoeksproject over interdisciplinair onderwijs bij het 4TU Center for Engineering Education (CEE), en bij een NRO-project (EXChange) dat de overdracht van honours naar reguliere educatieve programma's onderzoekt.

Onderwijs: Boon is een kerndocent in de masteropleiding Philosophy of Science, Technology and Society (PSTS) en in de bacheloropleiding van het ATLAS University College Twente. Ze levert ook filosofie onderwijs in andere programma's aan de UT, waar ze “Ethiek en technologie”, “Professionele ethiek”, “Wetenschapsfilosofie”, “Wetenschapsfilosofie” doceert.

Verbonden aan

• Faculty of Behavioural, Management and Social Sciences (BMS), Philosophy (WIJSB)